تولد و درگذشت

۱۰ مارس ۱۷۷۱م. – ۶ فوریه 1858 م.

سوابق زندگی و تحصیل

کرویتسر در سال ۱۷۷۱م. در شهر ماربورگ به دنیا آمد. پدر او صحاف بود و برادر بزرگترش، آندرئاس لئونارد کرویتسر (Andreas Leonhard Creuzer)، الهی‌دان (Dammann, 1957). او ابتدا در سال‌های ۱۷۸۹-۹۰م. در دانشگاه فیلیپ ماربورگ  (Philipps-Universität Marburg) فلسفه و الهیات می‌خواند اما به زودی تحت‌تأثیر یکی از استادانش، فریدریش کارل فون ساویگنی(Friedrich Carl von Savigny) ، به فقه‌اللغه (philology) علاقه‌مند شد. پس از آن به شهر ینا، که در آن زمان مرکز جنبش رمانتیک بود، رفت و میان سال‌های ۱۷۹۰-۹۱م. در دانشگاه فریدریش شیلر ینا (Friedrich-Schiller-Universität Jena) مشغول به تحصیل شد. او در آنجا از استادان مختلفی تأثیر پذیرفت، از جمله: کارل لئونارد راینهولد (Karl Leonhard Reinhold)، فیلسوف کانتی و صاحب کرسی فلسفة انتقادی؛ کریستیان گوتفرید شوتز (Christian Gottfried Schütz)، یونان‌شناس و متخصص دوران کلاسیک؛‌ گئورک فیلیپ فریدریش فرایر فون هاردنبرگ (Georg Philipp Friedrich Freiherr von Hardenberg) معروف به نوالیس (Novalis)، شاعر رمانتیک بزرگ و بالأخره فریدریش شیلر (Friedrich Schiller)، استاد تاریخ (Briggs, n.d.). او در سال ۱۷۹۴م. در ماربورگ با دوستانش موسسة یازده (Eleven-Institut) را پایه گذاشت و در آن تدریس می‌کرد و سپس از سال ۱۷۹۸م. مدتی را در لایپزیگ (Leipzig) درس می‌خواند و تدریس خصوصی می‌کرد تا آنکه در سال 1800م. در دانشگاه ماربورگ با سمت استادیاری (Privatdozent) مشغول به کار شد و در ۱۸۰۲م. به سمت استادی در آن دانشگاه رسید. پس از دو سال، در ۱۸۰۴م. استاد فلسفه و تاریخ باستان دانشگاه روپرشت کارلز هایدلبرگ (Ruprecht-Karls-Universität Heidelberg) شد؛ جایی که قرار بود برای ۴۵ سال آینده در آنجا بماند (Ibid). او در هایدلبرگ به حلقة شاعران رمانتیک نزدیک شد و با افرادی چون کلمنس برنتانو (Clemens Brentano)، آخیم فون آرنیم (Achim von Arnim) و هم‌چنین با یوزف گورس (Joseph Görres) که نویسنده‌ای کاتولیک بود، طرح دوستی ریخت. هم‌چنین به شاعر بزرگ، یوهان ولفگانگ فون گوته (Johann Wolfgang von Goethe) نزدیک بود  .(Burton, 1987)او به زودی در ۱۸۰۶م.  با شاعر رمانتیک زنی، به نام کارولین فون گوندروده (Karoline von Günderrode) آشنا شد و برای ازدواج با او از همسر خود، سوفی مولر (Sophie Müller)، که به تازگی در سال ۱۷۹۹م. با او ازدواج کرده بود، طلاق گرفت. اما این رابطة عاشقانه به سرانجام نرسید و کرویتسر برای حفظ آبروی خود از ازدواج زودهنگام بلافاصله بعد از طلاقش خودداری کرد و کارولین هم با شنیدن این خبر خود را در رودخانة راین غرق کرد. این اتفاق او را به شدت افسرده کرد اما به زودی به کارهای پژوهشی خود ادامه داد و بعد از سال‌ها پس از مرگ همسر اولش، در سال ۱۸۳۱م. برای دومین و آخرین بار با آنا سباستین (Anna Sebastian) ازدواج کرد (Briggs, n.d.). کرویتسر تمام عمر پژوهشی خود را در هایدلبرگ گذراند مگر مدت کوتاهی در تابستان سال ۱۸۰۹م. که به دانشگاه لایدن(Universiteit Leiden)  رفت اما آب‌وهوای هلند به او نساخت و دوباره به هایدلبرگ بازگشت (Dammann, 1957). در سال ۱۸۴۴ م . دانشگاه مدالی را به مناسب چهلمین سال کارش به او اهدا کرد. او برای پنج سال دیگر در دانشگاه ماند و پس از بازنشستگی به کار تحقیق خود ادامه داد. کرویتسر در سال ۱۸۵۸م. در هایدلبرگ از دنیا رفت (Briggs, n.d.).

سوابق اجرایی و پژوهشی

آثار و کارهای پژوهشی کرویتسر گسترة وسیعی از موضوعات مختلفی چون باستان‌شناسی،‌ تاریخ‌نگاری، اسطوره‌شناسی،‌ فقه‌اللغه و... را در برمی‌گیرد. او کار پژوهشی خود را با تاریخ شروع کرد و به پژوهش در مورد هردوت، توسیدید و کسنفون پرداخت. راهنمای بزرگ او در این دوران اثر مهم لوسیان (Lucian)، نویسندة دوران باستان، یعنی چگونه تاریخ بنویسیم (How to Write History) بود. او در این دوره کتاب خود در مورد تاریخ هنر یونان را نیز نوشت که بیشتر وسیله‌ای بود تا با کمک آشنایانش جایگاه استادی‌اش در دانشگاه محکم شود. در سال ۱۸۰۷م. به تحقیقات خود در مورد تاریخ بازگشت و کتابی از پاره‌های مورخان یونانی منتشر کرد و در سال ۱۸۱۹ نیز به همراه شاگردش، کریستیان فلیکس بار (Christian Felix Bähr)،  تعلیقاتی بر هردودت نوشت (Ibid). کرویتسر پس از دوران افسردگی بعد از طلاقش، در سال ۱۸۰۸م. با کارل داوب (Carl Daub) سری کتاب‌های سالنامة هایدلبرگ (Heidelbergische Jahrbücher der Literatur) را بنیان گذاشت  (Philippson, 1974). علاقة کرویتسر به قانون و معاشرت‌های او با ساویگنی باعث شد تا او شماری از متون باستانی در این زمینه را از سیسرو و فلوطین به همراه شاگردش، گئورک هاینریش موزر (Georg Heinrich Moser)، به چاپ رساند (Ibid). او فعالیت‌هایی نیز در دهة ۱۸۳۰م. در زمینة باستان‌شناسی داشته است. اما شاید مهم‌ترین اثر او کتابی است به نام نمادگرایی و اسطوره‌شناسی مردمان باستان در چهار جلد که موجب شهرت کرویتسر شد. این کتاب به نوعی حاصل جمع مطالعات الهیاتی، باور‌های نوافلاطونی، علاقه‌اش به نمادگرایی، وابستگی به جنبش رمانتیک و رازگرایی درونی اوست. افراد زیادی در آن دوره از این کتاب پشتبیانی کرده‌اند که می‌توان از هگل (Hegel)، شلینگ ((Schelling، کانه (Kanne) نام برد. در مقابل نیز افرادی چون گوته، گوتفرید هرمان (Gottfried Herman)، فوس (Voss)، لوبک (Lobeck) و... آن را نقد کرده‌اند و کتاب‌ها و مقالاتی در مخالفت با آن نوشته‌اند (Burton, 1987). کرویتسر یکی از بنیان‌گذاران اصلی سمینار‌ فقه‌اللغوی-آموزشی  (Philological-Pedagogical Seminarium) در سال ۱۸۰۷م. در هایدلبرگ بود و به عنوان مدرس معروفی در این زمینه به شهرت رسید. کرویتسر هم‌چنین از ۱۸۲۵م. از اعضای خارجی آکادمی نسخه‌ها و نامه‌های ارزشمند (Académie des Inscriptions et Belles-Lettres) در پاریس بود (Briggs, n.d.). هم‌چنین در کشور خود از سال ۱۸۴۶م. عضو آکادمی علوم پروس (Preußischen Akademie der Wissenschaften) شد، هم‌چنین عضو آکادمی علوم شهرهای مختلفی عضو شد، از جمله: مونیخ در ۱۸۰۸م. ، گوتینگن ۱۸۴۴م. ، وین ۱۸۴۸م. و آکادمی سلطنتی علوم هلند (Königlich Niederländische Akademie der Wissenschaften) در سال ۱۸۱۶ م (Dammann, 1957). او در سال ۱۸۰۶م. مقام هوفرات (Hofrat) را از دوک بزرگ بادن (Großherzogtum Baden) دریافت کرد و در سال ۱۸۱۸ و ۱۸۲۶م. در این مقام ارتقا پیدا کرد. در سال ۱۸۳۴م. به عنوان فرمانده (Kommandeur) در ردة شیر زرینگر (Orden vom Zähringer Löwen) شناخته شد و در سال ۱۸۳۷م. نیز نشان‌ شوالیة فرانسوی لژیون افتخار را کسب کرد و در ۱۸۴۹م. نیز به ردة نشان شاستگی صلح (Pour le mérite) رسید (Briggs, n.d.).

آثار

1.  هرودوت و توسیدید

(Creuzer, F. (1798). Herodot und thucydides versuch einer nähern würdigung einiger ihrer historischen grundsätze mit rücksicht auf lucians schrift: "wie man geschichte schreiben müsse". Leipzig: Müller.)

2. ادوار تاریخ ادبیات یونان

(-. (1802). Epochen der griechischen Literaturgeschichte: eine chronologische Skizze zum Gebrauch bei seinen Vorlesungen. Marburg: Akademischen Buchhandlung.)

3. تاریخ هنر یونانیان در پیدایش و گسترششان

(-. (1803). Die historische Kunst der Griechen in ihrer Entstehung und Fortbildung. Georg Joachim Göschen.)

4. ایده و تمرین نمادگرایی باستانی

(-. (1806). Idee und Probe alter Symbolik. Leske.)

5. پاره‌هایی از کهن‌ترین مورخان یونانی

(-. (1806). Historicorum graecorum antiquissimorum fragmenta: Hecataei historica itemque Charonis et Xanthi omnia. Mohn & Zimmer.)

6. فلوطین، در باب زیبایی

)-. (1814). Plotini Liber de pulcritudine. Mohr & Zimmer.)

7. نمادگرایی و اسطوره‌شناسی مردمان باستان به‌‌خصوص یونانیان

(Creuzer, F. (1819). Symbolik und Mythologie der alten Völker, besonders der Griechen. Heyer und Leske.) این کتاب معروف‌ترین اثر کرویتسر است که به تناوب در چهار جلد به چاپ رسیده‌ است. او در این کتاب این نظریه‌ را مطرح می‌کند که اساطیر و نماد‌های عصر برنز یونان باستان باید منشأیی شرقی مثلا در هند داشته باشند. علی‌ رغم نقد‌ها و بحث‌هایی که این کتاب به راه انداخته و اهمیتش در مطالعات دوران باستان این کتاب به زبان آلمانی است و فقط ترجمه‌ای به زبان فرانسوی از آن موجود است (Feldman, 1987).

8. تعلیقاتی بر هردوت

(-. (1819). Commentationes Herodoteae. Hahn.)

9. طرحی کلی از آثار باستانی روم برای استفاده در کلاس‌ها

(-. (1829). Abriß der römischen Antiquitäten zum Gebrauch bei Vorlesungen. Leske.)

10. در باب تاریخ فرهنگ روم باستان در راین علیا و نکار

(-. (1833). Zur Geschichte altrömischer Kultur am Ober-Rhein und Neckar. Leske.)

11. فلوطین

(-. (1835). Plotinus. Academy.)

12. میتراکدة نوین‌هایم در هایدلبرگ

(-. (1838). Das Mithraeum von Neuenheim bei Heidelberg. Winter.) این کتاب در واقع شرح کاوش‌های باستان‌شناختی مولف در هایدلبرگ و کشف میتراکده‌ای از قرن دوم میلادی است. او در این کتاب سعی می‌کند تا شرحی کالبدی از این بنا ارائه کند اما به دلیل عدم وجود اطلاع کافی در آن دوره از میتراییسم بیشتر بحث‌هایش برپایة حدس و گمان است. فرانتس کومون بعدها نشان داده که بسیاری از حرف‌های کرویتسر در این باره مشکلاتی دارد (Vermaseren, 1956).

13. یادداشت‌های آلمانی فریدریش کرویتسر: جدید و بهبودیافته

(-. (1841). Friedrich Creuzers Deutsche Schriften: neue und verbesserte. Leske.) این کتاب در آخرین سال‌های تدریس کرویتسر در دانشگاه در سال ۱۸۴۵م. منتشر شده‌ است و شامل بر آخرین نظریات او در باب تاریخ و باستا‌نش‌ناسی یونان و روم باستان است. او در بخش‌هایی از این کتاب یادداشت‌های خود دربارة حضور رومیان در گالیا و هم‌چنین آخرین نظریاتش را در باب میتراکدة نوین‌هایم منتشر کرده است (Creuzer, 1845).

آثار منتشر شده در ایران

تاکنون هیچ اثری از این پژوهشگر به فارسی ترجمه نشده است.

منابع

• Creuzer, F. (1845). Deutsche Schriften: Neue und verbesserta. Abth. II, III, und V. Leske.
• Briggs, Ward. (n.d.) Creuzer, Georg Friedrich. In Database of Classical Scholars Online. Rutgers. Retrieved July 30, 2022 from

https://dbcs.rutgers.edu/all-scholars/creuzer-georg-friedrich

• Feldman, B. (1987). Creuzer, G. F., Encyclopedia. Retrieved 2022, July 29 from

https://www.encyclopedia.com/environment/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/creuzer-g-f

• Philippson, E. A. (1974). [Review of Briefe Friedrich Creuzers and Savigny (1799-1850), by F. Creuzer & H. Dahlmann]. The Journal of English and Germanic Philology, 73(4), 599–601.
• Vermaseren, Maarten Jozef. (1956). Mithräum von Neuenheim. Corpus Inscriptionum et Monumentorum Religionis Mithriacae. Retrieved 2022, July 29 from https://www.mithraeum.eu/monument/48
• Dammann, O. (1957). Creuzer, Friedrich. Neue Deutsche Biographie, 3, 414-415. Retrieved August 07, 2022 from https://www.deutsche-biographie.de/pnd118677330.html#ndbcontent

منابع پیشنهادی برای مطالعه بیشتر

کرویتسر دو خودزندگی‌نامه نوشته است و در آن برخی از ادوار زندگی و کارهایش را شرح داده است. این دو کتاب به زبان آلمانی‌اند و در حد اطلاع نگارنده ترجمه‌ای از آن‌ها در دسترس نیست.

• Creuzer, G. F. (1848). Aus dem Leben eines alten Professors. W. Leske.
• Creuzer, G. F. (1858). Paralipomena der lebenskizzen eines alten professors. Verlag von Joseph Baer.

هم‌چنین در سال ۲۰۰۸م. مجموعة یادداشت‌هایی دربارة زندگی و زمانة کرویتسر توسط دانشگاه هایدلبرگ منتشر شده است:

• Engehausen, F., Schlechter, A. & Schwindt, J. P. (2008). Friedrich Creuzer, 1771-1858: Philologie und Mythologie im Zeitalter der Romantik: Begleitband zur Ausstellung. Universitatsbibliothek Heidelberg.

گردآورنده

محمدجواد احمدی‌زاده

شهریور 1401 ش.